سکته مغزی و علائم آن

سکته مغزی شایع ترین اختلال نورولوژیک و نوعی آسیب حاد و ناگهانی است که سالانه افراد زیادی را دچار عوارض جسمی و حرکتی می کند.

این عارضه زمانی رخ می دهد که یکی از عروق خون رسان به مغز به دلیل وجود لخته خون دچار انسداد شود که در این شرایط خون رسانی ه قسمت هایی از مغز رخ می دهد و یا اینکه ممکن است یک از عروق مغزی پاره شده و خون در قسمت هایی از مغز تجمع پیدا کند که این شرایط می تواند سبب آسیب سلول های مغزی و حتی مرگ برخی سلول های مغزی شود.

از آن جایی که هرچه زمان بیشتری از بروز سکته مغزی بگذرد احتمال آسیب بیشتر سلول های مغزی و بروز عوارض جدی برای بیمار وجود دارد ضروری است که درمان آن بطور اورژانسی انجام بگیرد.

سکته مغزی ایسکمیک رایج ترین نوع این عارضه معزی است که به دلیل وجود لخته خون در عروق مغزی رخ می دهد ، سکته مغزی هموراژیک نیز به دلیل پارگی عروق مغزی رخ می دهد.

عوارض این آسیب بسته به محل آسیب ، شدت اسیب و همچنین زمانی که از بروز آسیب مغزی گذشته است متفاوت است ، گاهی عوارض ایجاد شده برای بیمار دائمی و همیشگی بوده و سبب بروز مشکلات زیادی برای فرد در زندگی و فعالیت های شغلی می شود ، به همین جهت اقدامات درمانی باید در کمترین زمان ممکن و بطور اورژانسی انجام بگیرد.

بر اساس آمارها این عارضه مغزی به عنوان دومین عامل مرگ و میر و ناتوانی در سراسر جهان شناخته می شود و ریسک بروز آن با افزایش سن بیشتر می شود به همین جهت آمار سکته مغزی در جوامعی که جمعیت سالمند آن ها زیاد است بیش از سایر کشورها است.

متاسفانه امروزه سبک زندگی نادرست ، کم تحرکی و نداشتن فعالیت ورزشی ، چاقی و … ریسک بروز این عارضه را بسیار بیش تر از گذشته کرده است ، اما باید بدانیم که با رعایت برخی نکات و اصلاح سبک زندگی تا حد زیادی می توان خطر بروز سکته مغزی را کاهش داد.

عوارض ناشی از سکته مغزی

فلج نیمه بدن، اختلال در راه رفتن و اختلال تکلم از مهم ترین علائم این آسیب حاد هستند.

مشکلات حرکتی پس از سکته مغزی از مهم ترین عوارضی هستند که در بیش از نیمی از مبتلایان دیده می شوند که این آمار نشان دهنده اهمیت خدمات توانبخشی بخصوص فیزیوتراپی در این بیماران است.

این عارضه مغزی در برخی موارد سبب ایجاد ناتوانایی‌های موقتی و گاها دائمی و همیشگی می‌شود، البته بسته به اینکه مغز برای چه مدت زمانی دچار کمبود جریان خون و اکسیژن شده و کدام قسمت های مغز آسیب دیده اند علائم و عوارض آن نیز متفاوت است و با شدت های مختلفی رخ می دهد.

سکته مغزی سبب قطع ارتباطات حیاتی بین مغز و عضلات می شود و می تواند سبب از دست رفتن بخشی از توانایی های حرکتی در فرد شود.

این بیماری یک اورژانس پزشکی است و درمان سریع آن ضروری است. اقدامات اولیه می تواند آسیب مغزی و سایر عوارض را کاهش دهد.

فعالیت بدنی و ورزش بطور منظم ، اصلاح سبک زندگی و پرهیز از مصرف غذاهای چرب و پرنمک ، ترک سیگار ، کنترل بیماری های قلبی و عروقی و دیابت از مهم ترین راهکارها در پیشگیری از این عارضه مغزی شایع هستند.

علائم سکته مغزی

• سردرد شدید و ناگهانی
• کاهش سطح هوشیاری و حتی بیهوشی
• بی حسی یا فلج ناگهانی در یک طرف صورت و بدن
• اختلال تکلم ( ناتوانی در حرف زدن بطور صحیح و بریده بریده حرف زدن )
• اختلال بینایی شامل تاری دید ، دید دوتایی 
• ناتوانی در راه رفتن و حفظ تعادل
• از دست دادن کنترل حرکات بدن
• اختلال تفکر
• اختلال حواس
• ناتوانی در درک صحبت های اطرافیان
• حالت تهوع و استفراغ
• سرگیجه
• اختلال بلع و ناتوانی در جویدن غذا و خوردن و آشامیدن

دلایل و عوامل خطر

• ضخیم و سخت شدن دیواره عروق خونی به دلیل تجمع چربی ، کلسیم و …
• فشار خون بالا یکی از مهم ترین عواملی است که در بروز این عارضه حاد و ناگهانی نقش دارد.
• کلسترول خون بالا
• اضافه وزن بیش از حد
• بیماری های قلبی و عروقی و دیابت نیز ریسک بروز سکته مغزی را افزایش می دهند.
• تحرک پایین و نداشتن فعالیت بدنی منظم
• سیگار کشیدن
• استرس
• هورمون درمانی و اختلالات هورمونی

روش های درمانی

سکته مغزی باید به سرعت تحت درمان قرار بگیرد چراکه تعلل در امر درمان می تواند منجر به بروز عوارض جبران ناپذیری و حتی از دست دادن جان بیمار شود.

پزشک متخصص برای تشخیص دقیق سکته مغزی ، نوع و شدت آن و همچنین محل بروز آن و عوارضی که ایجاد کرده علاوه بر معاینه فیزیکی و بررسی علائم بیمار از روش هایی همچون اندازه گیری فشار خون ، آزمایش خون ، سی‌ تی ‌اسکن ، ام آر آی ، آنژیوگرام مغزی ، اولتراسوند کاروتیدی و اکوکاردیوگرام نیز بهره می برد.

در مواردی که لخته خون سبب بروز این عارضه شده پزشک با تجویز داروهای مخصوصی سعی می کند به از بین بردن این لخته کمک کند و در مواردی نیز با جراحی اقدام به خارج کردن لخته خونی می کند.

داروهای کاهنده فشار خون و داروهای ضداتعقاد از جمله داروهای متداول در درمان سکته مغزی هستند.

پس از تثبیت شرایط بیمار در یک وضعیت مطمعن اقدامات تواننخشی از جمله فیزیوتراپی باید در کمترین زمان ممکن آغاز شوند.

توانبخشی یکی از ضروری ترین اقدامات در کاهش عوارض ناشی از سکته مغزی و بهبود شرایط مبتلایان پس از این آسیب مغزی است.

از آن جایی که سلول های عصبی توانایی ساماندهی خود را پس از آسیب دیدگی دارند راهکارهای توانبخشی بخصوص فیزیوتراپی نقش مهمی در کاهش عوارض ناشی از این عارضه مغزی دارد.

فیزیوتراپی سکته مغزی

میزان بهبودی پس از سکته مغزی تا حد زیادی به وسعت و محل آسیب مغزی بستگی دارد اما کیفیت خدمات توانبخشی از جمله فیزیوتراپی نقش مهمی در این امر دارند.

هدف فیزیوتراپی کمک به بازماندگان سکته مغزی برای بازیابی حرکت، قدرت، تعادل و هماهنگی و در نهایت بهبود استقلال و کیفیت زندگی آنهاست.

هدف فیزیوتراپی سکته مغزی رسیدگی به محدودیت های فیزیکی و عملکردی ناشی از سکته مغزی و به حداکثر رساندن پتانسیل فرد برای بهبودی است. فیزیوتراپیست ها که به عنوان فیزیوتراپیست نیز شناخته می شوند، با بازماندگان سکته مغزی کار می کنند تا برنامه های درمانی شخصی سازی شده را متناسب با نیازها و اهداف خاص آنها ایجاد کنند. این برنامه ها ممکن است شامل انواع مداخلات درمانی، از جمله ورزش، درمان دستی، و آموزش عملکردی باشد.

هنگامی که سکته مغزی رخ می دهد، می تواند منجر به اختلالات فیزیکی مختلف، مانند ضعف یا فلج در یک طرف بدن (همی پارزی یا همی پلژی)، اسپاستیسیته عضلانی، نقص تعادل و هماهنگی، و مشکلات در راه رفتن و حرکت شود. 

تکنیک های فیزیوتراپی

تقویت عضلات و دامنه حرکتی: پس از سکته مغزی، ضعف عضلانی شایع است، به خصوص در سمتی از بدن که در مقابل سمت مغز تحت تاثیر سکته قرار گرفته است. فیزیوتراپیست ها از تمرینات و فعالیت هایی برای کمک به تقویت عضلات ضعیف و بهبود دامنه حرکتی مفاصل آسیب دیده استفاده می کنند. این ممکن است شامل تمرین مقاومتی، کشش، و کارهای عملکردی برای بهبود قدرت و انعطاف پذیری عضلات باشد.

کنترل حرکتی و هماهنگی: بازماندگان سکته مغزی اغلب با مشکلاتی در کنترل و هماهنگی حرکتی مواجه می شوند که انجام فعالیت های روزمره را به چالش می کشد. فیزیوتراپیست ها تمرینات و وظایفی را به کار می گیرند که بر بهبود کنترل و هماهنگی حرکتی تمرکز دارند، مانند تمرین رسیدن، گرفتن و دستکاری اشیا. هدف این فعالیت ها آموزش مجدد مغز و ماهیچه ها برای همکاری موثر با یکدیگر است.

تمرین راه رفتن و تعادل: بسیاری از بازماندگان سکته مغزی در راه رفتن و حفظ تعادل با مشکل مواجه می شوند. فیزیوتراپیست ها روی آموزش راه رفتن کار می کنند که شامل تمرین الگوهای راه رفتن و حرکتی است که عملکردی و ایمن هستند. تمرینات تعادلی مانند ایستادن روی یک پا یا استفاده از تجهیزات تعادلی نیز برای بهبود پایداری و کاهش خطر سقوط استفاده می شود.

مدیریت اسپاستیسیتی: اسپاستیسیتی عضلانی که با انقباضات و سفتی غیر ارادی ماهیچه مشخص می شود، یک عارضه شایع پس از سکته است. فیزیوتراپیست ها از تکنیک های مختلفی مانند کشش، موقعیت و آتل بندی برای مدیریت اسپاسم و بهبود عملکرد عضلات استفاده می کنند.

آموزش عملکردی: فیزیوتراپی بر بهبود توانایی بازماندگان سکته مغزی برای انجام فعالیت های روزانه مانند لباس پوشیدن، حمام کردن، و کارهای خانه داری تمرکز دارد. آموزش عملکردی شامل تمرین این فعالیت ها در یک محیط درمانی، با استفاده از تکنیک ها و تجهیزات تطبیقی در صورت نیاز است.

علاوه بر این مداخلات خاص، فیزیوتراپی سکته مغزی اغلب شامل آموزش و حمایت برای بازماندگان سکته مغزی و اعضای خانواده آنها می شود. این ممکن است شامل راهنمایی در مورد تمرینات خانگی، وسایل کمک حرکتی، و استراتژی هایی برای ارتقای ایمنی و استقلال در خانه باشد.

علاوه بر این، فیزیوتراپیست ها ممکن است از تجهیزات و فناوری های تخصصی برای افزایش اثربخشی توانبخشی سکته مغزی استفاده کنند. این می تواند شامل دستگاه هایی مانند تحریک الکتریکی، درمان با کمک رباتیک و ابزارهای توانبخشی مبتنی بر واقعیت مجازی باشد که همگی برای ارائه مداخلات هدفمند، جذاب و مبتنی بر شواهد برای حمایت از بهبود سکته مغزی طراحی شده اند.

از آن جایی که اغلب مبتلایان به سکته مغزی دچار مشکلات حرکتی شده اند و مراجعه به کلینیک فیزیوتراپی را ندارند می توانند از خدمات فیزیوتراپی در منزل متخصصان ما بهره ببرند.

 

کلمات مرتبط :

فیزیوتراپی در منزل – فیزیوتراپی در منزل شمال تهران – هزینه فیزیوتراپی در منزل