بی اختیاری ادرار یک بیماری شایع و اغلب ناراحت کننده است که بر تعداد قابل توجهی از افراد، به ویژه زنان و افراد مسن تأثیر می گذارد. این به از دست دادن غیر ارادی ادرار اشاره دارد که می تواند از نشت گاه به گاه تا از دست دادن کامل کنترل مثانه متغیر باشد. در حالی که ممکن است زندگی با آن یک وضعیت چالش برانگیز باشد، مهم است که بدانیم این عارضه یک وضعیت قابل درمان و کنترل است و جستجوی کمک حرفه ای بخصوص با فیزیوتراپی کف لگن می تواند منجر به بهبود قابل توجهی در کیفیت زندگی شود.
انواع بی اختیاری ادرار
انواع مختلفی از این عارضه وجود دارد که هر کدام علل، علائم و رویکردهای درمانی خاص خود را دارند:
بی اختیاری استرسی: بی اختیاری استرسی زمانی رخ می دهد که ادرار در حین فعالیت هایی که فشار شکم را افزایش می دهد مانند سرفه، عطسه، خندیدن یا ورزش نشت می کند. این نوع بی اختیاری اغلب ناشی از ضعیف شدن عضلات کف لگن و عضلات اسفنکتر است که وظیفه کنترل جریان ادرار را بر عهده دارند.
بی اختیاری فوری (مثانه بیش فعال): بی اختیاری فوری که به مثانه بیش فعال نیز معروف است، شامل یک میل ناگهانی و شدید برای ادرار کردن و به دنبال آن از دست دادن غیرارادی ادرار است. اغلب به دلیل فعالیت بیش از حد عضلات مثانه ایجاد می شود که منجر به تکرر و تکرر ادرار می شود.
بی‌اختیاری سرریز: بی‌اختیاری سرریز زمانی اتفاق می‌افتد که مثانه به‌طور کامل تخلیه نمی‌شود و منجر به ترشح مداوم یا مکرر ادرار می‌شود. این می تواند ناشی از انسداد مثانه، ضعف عضلات مثانه یا آسیب عصبی باشد.
بی اختیاری مختلط: بی اختیاری مختلط به ترکیبی از علائم بی اختیاری استرسی و فوری اشاره دارد و افراد ممکن است هر دو نوع بی اختیاری را به طور همزمان تجربه کنند.
بی اختیاری عملکردی: بی اختیاری عملکردی ناشی از مشکل در خود سیستم ادراری نیست، بلکه ناشی از عوامل دیگری مانند اختلالات فیزیکی یا شناختی است که دسترسی به موقع به توالت را برای فرد دشوار می کند.
علل و عوامل خطر
این عارضه می تواند علل و عوامل خطر مختلفی داشته باشد، از جمله:
ضعیف شدن عضلات کف لگن: ضعیف شدن عضلات کف لگن، اغلب به دلیل زایمان، افزایش سن یا جراحی، می تواند منجر به بی اختیاری استرسی شود.
شرایط عصبی: شرایطی مانند مولتیپل اسکلروزیس، بیماری پارکینسون، سکته مغزی یا آسیب نخاعی می تواند بر سیگنال های عصبی به مثانه تأثیر بگذارد و منجر به از دست دادن کنترل مثانه شود.
تحریک کننده مثانه: برخی غذاها و نوشیدنی ها مانند کافئین، الکل، نوشیدنی های گازدار و غذاهای تند یا اسیدی می توانند مثانه را تحریک کرده و علائم بی اختیاری را تشدید کنند.
داروها: برخی از داروها، مانند دیورتیک ها، آرام بخش ها و شل کننده های عضلانی، می توانند با تأثیر بر عملکرد مثانه و تولید ادرار، به بی اختیاری ادرار کمک کنند.
عفونت های دستگاه ادراری: عفونت های دستگاه ادراری می تواند باعث فوریت و تکرر ادرار شود و در برخی موارد ممکن است منجر به بی اختیاری شود.
تغییرات هورمونی: نوسانات هورمونی در دوران یائسگی می تواند منجر به تغییراتی در سیستم ادراری شود و به طور بالقوه در بی اختیاری ادرار نقش داشته باشد.
سن و جنسیت: افزایش سن یک عامل خطر مهم برای بی اختیاری ادرار است و زنان به دلیل عواملی مانند زایمان، یائسگی و تغییرات کف لگن بیشتر مستعد ابتلا به بی اختیاری ادرار هستند.
عوارض بی اختیاری ادرار
این عارضه می تواند تأثیر قابل توجهی بر سلامت جسمی، عاطفی و اجتماعی فرد داشته باشد. برخی از اثرات ممکن است شامل موارد زیر باشد:
تأثیر عاطفی: زندگی با بی اختیاری ادرار می تواند منجر به خجالت، شرم، اضطراب و افسردگی شود، به خصوص اگر در فعالیت های روزانه یا تعاملات اجتماعی تداخل ایجاد کند.
انزوای اجتماعی: ترس از نشت ادرار در جمع یا در حین معاشرت می تواند منجر به کناره گیری اجتماعی و کاهش مشارکت در فعالیت ها یا رویدادها شود.
مشکلات پوستی: قرار گرفتن طولانی مدت در معرض ادرار می تواند منجر به تحریک پوست، بثورات و حتی عفونت های پوستی شود که می تواند ناراحتی و کیفیت زندگی فرد را بدتر کند.
اختلال خواب: بی اختیاری شبانه یا شب ادراری می تواند الگوی خواب را مختل کند و منجر به خستگی و کاهش رفاه کلی شود.
تأثیر بر روابط: بی اختیاری ادرار می تواند روابط صمیمانه را تحت تأثیر قرار دهد و اگر به طور آشکار و مؤثر مورد توجه قرار نگیرد، منجر به استرس و فشار بین فردی می شود.
مدیریت و درمان بی اختیاری ادرار
گزینه های مدیریتی و درمانی مختلفی برای کمک به افراد برای مدیریت موثر و بهبود بی اختیاری ادرار در دسترس است. رویکردهای درمانی ممکن است متناسب با نوع خاص، شدت و علل زمینه‌ای این عارضه باشد. برخی از گزینه های رایج مدیریت و درمان عبارتند از:
تمرینات کف لگن: که به عنوان تمرینات کگل نیز شناخته می شود، این تمرینات عضلات کف لگن را تقویت می کند و به بهبود کنترل مثانه و کاهش نشت ادرار به ویژه در موارد بی اختیاری استرسی کمک می کند.
آموزش مثانه: تمرین مثانه شامل دفع ادرار برنامه ریزی شده و افزایش تدریجی زمان بین مراجعه به حمام برای کمک به بهبود کنترل مثانه و کاهش فوریت و تکرر ادرار است.
بیوفیدبک: بیوفیدبک یکی از تکنیک های درمانی موثر در درمان بی اختیاری ادرار است که در کلینیک فیزیوتراپی آیتن ارائه می شود.
تکنیک های رفتاری: تکنیک هایی مانند دفع ادرار مضاعف، دفع ادرار به موقع و حفظ وزن سالم می تواند به بهبود کنترل مثانه و کاهش دوره های بی اختیاری کمک کند.
داروها: برخی داروها مانند آنتی کولینرژیک ها و میرابگرون می توانند با شل کردن عضلات مثانه و کاهش فوریت های ادراری به کنترل علائم مثانه بیش فعال کمک کنند.
جراحی: در موارد شدید بی‌اختیاری استرسی یا برخی مسائل آناتومیکی، ممکن است روش‌های جراحی مانند روش اسلینگ یا آویزان کردن گردن مثانه برای حمایت بیشتر از مثانه و مجرای ادرار در نظر گرفته شود.
