سندرم پیریفورمیس وضعیتی است که در آن عضله پیریفورمیس واقع در ناحیه باسن دچار اسپاسم شده و باعث درد باسن می شود. عضله پیریفورمیس همچنین می تواند عصب سیاتیک مجاور را تحریک کند و باعث درد، بی حسی و گزگز در پشت ساق پا و داخل پا شود (مشابه درد سیاتیک).
سندرم پیریفورمیس تحریک عصب سیاتیک است که در اثر انقباض عضله پیریفورمیس ایجاد می شود.
عضله پیریفورمیس یک عضله کوچک است که در عمق باسن (پشت سرینی ماکسیموس) قرار دارد.
عضله پیریفورمیس:
- از پایین ستون فقرات شروع می شود و به سطح بالایی هر فمور (استخوان ران) متصل می شود.
- عملکردی برای کمک به چرخش لگن و چرخاندن ساق و پا به بیرون
- به صورت مورب اجرا می شود و عصب سیاتیک به صورت عمودی مستقیماً زیر آن قرار دارد (اگرچه در برخی افراد عصب می تواند از طریق عضله عبور کند).
هیچ آزمایش تشخیصی ساده ای برای سندرم پیریفورمیس که باعث تحریک عصب سیاتیک می شود وجود ندارد. این بیماری در درجه اول بر اساس علائم بیمار و معاینه فیزیکی و پس از رد سایر علل احتمالی درد بیمار تشخیص داده می شود.
دلایل و عوامل خطر
علل دقیق سندرم پیریفورمیس ناشناخته است. علل مشکوک عبارتند از:
- اسپاسم عضلانی در عضله پیریفورمیس، یا به دلیل تحریک در خود عضله پیریفورمیس، یا تحریک ساختار مجاور مانند مفصل ساکروایلیاک یا لگن
- سفت شدن عضله، در پاسخ به آسیب یا اسپاسم
- تورم عضله پیریفورمیس، به دلیل آسیب یا اسپاسم
- خونریزی در ناحیه عضله پیریفورمیس.
- هر یک یا ترکیبی از مشکلات فوق می تواند بر عضله پیریفورمیس (باعث درد باسن) و ممکن است عصب سیاتیک مجاور (باعث درد، سوزن سوزن شدن یا بی حسی در پشت ران، ساق پا یا پا) شود.
علائم سندرم پیریفورمیس
اغلب، بیماران حساسیت حاد را در باسن و درد سیاتیک در پشت ران، ساق پا و پا توصیف می کنند. علائم معمولی این سندرم ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- درد مبهم در باسن
- درد پشت ران، ساق پا و پا (سیاتیک)
- درد هنگام بالا رفتن از پله ها یا شیب ها
- افزایش درد پس از نشستن طولانی مدت
- کاهش دامنه حرکتی مفصل ران
علائم این عارضه اغلب پس از نشستن طولانی، راه رفتن یا دویدن بدتر می شود و ممکن است پس از دراز کشیدن به پشت احساس بهتری داشته باشد.
تشخیص
تشخیص بر اساس بررسی تاریخچه پزشکی بیمار، معاینه فیزیکی و احتمالاً آزمایشات تشخیصی است.
سندرم پیریفورمیس اغلب از طریق فرآیندی برای رد سایر شرایط احتمالی که ممکن است باعث علائم بیمار شوند، مانند فتق دیسک کمر یا اختلال عملکرد مفصل ساکروایلیاک، تشخیص داده می‌شود.
معاینه بدنی
معاینه فیزیکی شامل معاینه مفصل ران و پاها می شود تا مشخص شود آیا حرکت باعث افزایش کمردرد یا درد اندام تحتانی (درد سیاتیک) می شود.
به طور معمول، حرکت لگن درد را دوباره ایجاد می کند. این معاینه همچنین سایر علل احتمالی درد سیاتیک را شناسایی یا رد می کند، مانند تست حساسیت موضعی و قدرت عضلانی.
تاریخچه پزشکی
تاریخچه پزشکی شامل بررسی عمیق علائم بیمار است، از جمله اینکه چه موقعیت‌ها یا فعالیت‌هایی باعث بهتر یا بدتر شدن علائم می‌شوند، چه مدت علائم وجود داشته‌اند، آیا به تدریج یا پس از آسیب شروع شده‌اند، و چه درمان‌هایی امتحان شده است. .
همچنین شامل بررسی شرایطی است که ممکن است در خانواده بیمار باشد، مانند آرتریت.
تست های تشخیصی
اشعه ایکس و سایر مطالعات تصویربرداری ستون فقرات نمی توانند تشخیص دهند که آیا عصب سیاتیک در عضله پیریفورمیس تحریک شده است یا خیر. با این حال، آزمایش‌های تشخیصی (مانند اشعه ایکس، MRI و آزمایش‌های هدایت عصبی) ممکن است برای رد سایر بیماری‌هایی که می‌توانند علائم مشابه سندرم پیریفورمیس را ایجاد کنند، انجام شود.
تزریق ماده بی حسی با یا بدون استروئید ممکن است به تأیید اینکه آیا عضله پیریفورمیس منشا علائم است یا خیر کمک کند.
تقریباً هر رویکرد درمانی برای این عارضه شامل تمرکز بر کشش دقیق و تدریجی عضله پیریفورمیس است.
فیزیوتراپی برای سندرم پیریفورمیس
علاوه بر حرکات کششی اساسی، یک برنامه فیزیوتراپی و ورزش جامع را می توان برای شرایط فردی هر بیمار ایجاد کرد.
تمرینات دامنه حرکتی
یک فیزیوتراپیست می‌تواند یک برنامه سفارشی از تمرینات کششی و دامنه حرکتی برای کمک به کشش عضله و کاهش اسپاسم ایجاد کند.
ماساژ عمیق
تصور می‌شود که ماساژ درمانی عمیق (رهاسازی دستی) توسط یک متخصص واجد شرایط با افزایش جریان خون در ناحیه و کاهش اسپاسم عضلانی باعث بهبودی می‌شود.
بسته به شدت علائم بیمار و سایر علائم، تعدادی از گزینه های درمانی ممکن است توسط درمانگر و فیزیوتراپیست توصیه شود.
یک رویکرد جامع برای مدیریت سندرم پیریفورمیس ممکن است شامل ترکیبی از درمان‌های غیرجراحی زیر باشد:
یخ و گرما درمانی
یک راه ساده برای کمک به تسکین ناراحتی در خانه، استفاده از کمپرس سرد یا پد گرم کننده روی پوست در ناحیه دردناک است.
کیسه یخ و ماساژ یخ
در زمان شروع درد، روی شکم در یک وضعیت راحت دراز بکشید و یک کیسه یخ را روی ناحیه دردناک به مدت تقریبی 20 دقیقه قرار دهید. در صورت نیاز هر 2 تا 4 ساعت یکبار تکرار کنید.
ممکن است ترکیب یک ماساژ ملایم با یخ مفیدتر باشد. روی شکم دراز بکشید و از کسی بخواهید به آرامی ناحیه دردناک را با یک تکه یخ بزرگ ماساژ دهد. اگر یخ را مستقیماً روی پوست قرار دهید (به جای بسته سرد)، مدت زمان آن را به 8 تا 10 دقیقه محدود کنید تا از سوختگی یخ جلوگیری شود.
اگر فعالیت‌های خاص معمولاً با افزایش درد همراه می‌شوند، ممکن است ایده خوبی باشد که بلافاصله بعد از فعالیت از یخ استفاده کنید.
گرما درمانی
برخی افراد جایگزینی سرما با گرما را مفید می دانند. در صورت استفاده از پد حرارتی، روی شکم دراز بکشید و پد حرارتی را تا 20 دقیقه روی ناحیه دردناک قرار دهید. مطمئن شوید که روی پد گرم کننده به خواب نروید، زیرا ممکن است منجر به سوختگی پوست شود.
داروها برای درد
از آنجایی که بیشتر دوره های درد شامل نوعی التهاب است، داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs)، مانند ایبوپروفن یا ناپروکسن، ممکن است به کاهش التهاب در ناحیه آسیب دیده کمک کنند.
برای درد شدید سیاتیک ناشی از این سندرم، تزریق ممکن است بخشی از درمان باشد. یک بی حس کننده موضعی و کورتیکواستروئید ممکن است مستقیماً به عضله پیریفورمیس تزریق شود تا به کاهش اسپاسم و درد کمک کند. هدف از تزریق معمولاً کاهش درد حاد برای امکان پیشرفت در فیزیوتراپی است.
هدف از تزریق، کمک به پیشرفت بیمار در کشش و فیزیوتراپی است، به طوری که وقتی اثر تزریق به پایان رسید، عضله کشیده و ریلکس باقی بماند.
الکتروتراپی
استفاده از تحریک الکتریکی روی باسن با یک واحد تحریک الکتریکی عصب از طریق پوست (TENS) یا محرک جریان تداخلی (IFC) می تواند به مسدود کردن درد و کاهش اسپاسم عضلانی مربوط به سندرم پیریفورمیس کمک کند.
در موارد مداوم، عضله پیریفورمیس را می توان برای تسکین علائم قطع کرد، اما این کار به ندرت انجام می شود.
نویسنده: فیزیوتراپیست محمدرضا جان پور
شماره نظام پزشکی : ف ۴۹۳۹
فیزیوتراپی در کلینیک و منزل (تهران،کرج)
نوبت دهی مشاوره و درمان : ۰۹۱۲۲۶۵۵۶۴۸
کلمات مرتبط :
فیزیوتراپی در منزل سیاتیک – فیزیوتراپی در منزل – فیزیوتراپی در منزل درد سیاتیک – فیزیوتراپی در منزل شرق تهران – فیزیوتراپی در تهرانپارس – فیزیوتراپی در منزل نارمک
