ضایعات نخاعی یکی از مهم ترین و رایج ترین عوامل بروز معلولیت و ناتوانی در سراسر جهان است.
این ضایعات سبب بروز اختلالات حسی و حرکتی در فرد شده و می تواند در عملکرد سایر قسمت های بدن نیز تاثیرگذار باشد.
تصادفات رانندگی شایع ترین علت ایجاد کننده ضایعات نخاعی هستند که سالانه هزاران نفر را بر روی ویلچر می نشانند.
وارد شدن ضربه شدید به ستون مهره ها و آسیب دیدگی طناب نخاعی می تواند سبب بروز اختلال در عملکرد حرکتی فرد ، ضعف اندام ها یا فلج شدن اندام شود.
از دست دادن حس، کاهش حس، افزایش حساسیت همچون احساس سوزش یا کرختی در اندام آسیب دیده از اختلالات حسی هستند که در نتیجه ضایعات نخاعی ایجاد می شوند.
در گذشته افرادی که به این عارضه مبتلا می شدند در نتیجه عوارض ایجاد شده فوت می کردند اما امروزه با روش های توانبخشی همچون فیزیوتراپی این افراد زندگی مشکلات کمتری را تجربه می کنند و فیزیوتراپی کمک زیادی به بهبود کیفیت زندگی این افراد می کند.
انواع ضایعات نخاعی
ضایعات ناکامل
درصورت وجود و حفظ قسمتی از عملکرد حسی یا حرکتی در زیر سطح آسیب مشخص می شود.
در صورتی که برگشت عملکردهای حسی یا حرکتی سریع باشد، احتمال بهبودی وجود دارد.
ضایعات کامل
عملکرد حسی یا حرکتی در زیر سطح ضایعه وجود ندارد و با قطع عرضی نخاع، آسیب عروقی شدید، کشش های طولی طناب نخاعی و یا فشارهای شدید به نخاع وجود دارد.
اختلال جدی در ادراک حسی و کنترل حرکتی فرد به دلیل قطع ارتباط نخاع با مغز رخ خواهد داد.
علائم و عوارض ضایعات نخاعی
- اختلالات حسی و حرکتی مانند ضعف و یا فلجی اندام ها در سطح پایین تر از ضایعه
- درد اندام های آسیب دیده
- اختلالات روحی مانند افسردگی
- اختلال در کنترل مثانه و روده
- اختلالات تنفسی
- کاهش فشارخون
- اختلال در عملکرد جنسی
- عکس العمل های غیرارادی
- زخم بستر
- عفونت دستگاه ادراری
- ترومبوز وریدی عمقی
- افزایش ریسک آمبولی ریوی
- پوکی استخوان
دلایل ضایعات نخاعی
- وارد شدن ضربه شدید به ستون فقرات که سبب آسیب دیدگی طناب عصبی و ریشه های نخاعی می شود. (تصادفات رانندگی ، حوادث شغلی و ورزشی در بروز این عارضه بیشترین نقش را دارند)
- شکستگی شدید ستون فقرات و آسیب دیدگی دیسک ها
- دررفتگی ممهره ها
- آسیب حاد دیسک بین مهره‌ای
- سقوط از ارتفاع
- آسیب دیدگی طبناب نخاعی در اثر اصابت گلوله یا وارد شدن ضربه با چاقو
- بیرون زدگی دیسک بین مهره ای
- لغزش و سرخوردن مهره ها
- تنگی کانال نخاعی
- ناهنجاری های مادرزادی مهره ها
- بیماری های مادرزادی
- آرتروز ستون فقرات در مراحل پیشرفته
- تورموهای ستون فقرات
درمان ضایعات نخاعی
در مرحل اول آسیب بیمار باید در کما=ترین زمان ممکن به بیمارستان انتقال داده شود، البته بیمار مشکوک به ضایعه نخاعی باید با اقدامات مناسب و تحت نظر کارشناسان اورژانس به بیمارستان منتقل شود تا احتمال آسیب دیدگی بیشتر به حداقل برسد.
تجویز داروهای خاصی برای جلوگیری از عفونت در محل آسیب ، جراحی ترمیم آسیب دیدگی مثلا شکستگی استخوان و … در مراحل ابتدایی پس از آسیب دیدگی
بیماران ضایعه نخاعی بباد تحت مراقبت های خاص پرستاری قرار بگیرند تا احتمال بروز زخم بستر در آن ها به حداقل برسد.
مشاوره با روان شناس و روان پزشک نیز برای کمک به کاهش مشکلات روحی ناشی از ناتوانی به این افراد توصیه می شود.
توانبخشی با فیزیوتراپی مهم ترین و موثرترین راهکار در کاهش عوارض ضایعات نخاعی و بهبود کیفیت زندگی این افراد است.
فیزیوتراپی با تحریک عضلات از ضعف پیشرونده آن ها جلوگیری کرده و به بیمار در بهبود وضعیت تعادلی کمک می کند.
فیزیوتراپی با استفاده از مدالیته هایی همچون الکتروتراپی ، درمان دستی و تمرینات ورزشی به افراد مبتلا به ضایعات نخاعی کمک می کند تا به حداکثر میزان استقلال در انجام فعالیت هایشان برسند.
کلمات مرتبط :
فیزیوتراپی ضایعه نخاعی – درمان ضایعه نخاعی – فیزیوتراپی در منزل – توانبخشی در منزل
