فیزیوتراپی زانودرد در منزل
در این مقاله قصد داریم با مفصل زانو، فیزیوتراپی زانو و درمان زانودرد آشنا شویم. اول لازم است با مفصل زانو آشنا شویم.
آناتومی مفصل زانو
زانو از جمله بزرگترین و پیچیده ترین مفاصل بدن انسان است. زانو استخوان فمور (استخوان ران) را به استخوان تیبیا یا ساق پا (درشت نی) متصل میکند و مفصل تیبیوفمورال را میسازد. استخوان کوچکتر که در امتداد استخوان درشت نی قرار دارد فیبولا نام دارد. همچنین استخوان کشکک زانو (پتلا) در جلوی مفصل زانو قرار دارد و مفصل کشککی رانی را میسازد. تاندون ها استخوان های تشکیل دهنده مفصل زانو را به عضلات ساق و ران که مفصل زانو را حرکت می دهند متصل می کنند.
رباط ها استخوان های مفصل زانو را بهم اتصال میدهند و ثبات را برای زانو ایجاد میکنند.
رباط های مهم مفصل زانو عبارتند از:
- رباط صلیبی قدامی (Acl) : مانع از لغزش به سمت عقب استخوان ران روی استخوان ساق پا یا لغزش به سمت جلو استخوان ساق پا به روی استخوان ران می شود.
- رباط صلیبی خلفی (Pcl) : مانع از لغزش به سمت جلو استخوان ران روی استخوان ساق پا یا لغزش به سمت عقب استخوان ساق پا به روی استخوان ران می شود.
- رباط های جانبی داخلی و جانبی (Mcl and Lcl) : از لغزش های طرفی استخوان های ران به سمت دیگر و باز شدن مفصل زانو از بغل جلوگیری میکند.
مینیسک ها و بورس های زانو
دو تکه غضروف به شکل حرف سی انگلیسی (C) به نام منیسک یا مینیسک داخلی و خارجی به عنوان جاذب ضربه و شوک (Shock Absorber) بین استخوان ران و استخوان تیبیا (درشت نی) عمل میکنند.تعداد زیادی بورس یا کیسه های پر از مایع به حرکت نرم و راحت زانو کمک میکنند.
عارضه های شایع زانو کدامند؟
- کندرومالاسی (کندرومالاشی،کندرومالاشیا و سندرم پتلوفمورال یا کشککی رانی نیز گفته میشود):کندرومالاسی تحریک و آسیب غضروف در قسمت زیرین پتلا (کشکک یا کاسه زانو) است که باعث درد زانو می شود.این درد یکی از علل شایع دردهای زانو در جوانان است و معمولا پس از مدتی کوتاهی دارودرمانی،استفاده از بریس و فیزیوتراپی (ورزشهای فیزیوتراپی در منزل تجویز شده توسط فیزیوتراپیست اهمیت بالایی دارند) درمان میشود.در موارد شدید جراحی توصیه میشود.
- آرتروز (استئوآرتریت) زانو: آرتروز شایع ترین نوع آرتریت است و اغلب زانوها را درگیر میکند.علائم آرتروز که معمولا ناشی از پروسه افزایش سن که با ساییدگی و فرسایش غضروف ها همراه است ممکن است شامل درد زانو،سفتی و تورم باشد.آرتروز زانو نیز معمولا با دارودرمانی ضدالتهاب،کاهش وزن،آب درمانی،تغذیه مناسب و فیزیوتراپی (ورزش های فیزیوتراپی در منزل که فیزیوتراپیست تجویز میکند حائز اهمیت است) قابل بهبود و کنترل است.در موارد شدید جراحی زانو انجام میگردد.
فیزیوتراپی زانودرد در منزل
- افیوژن (آب آوردن) زانو: افزایش وتجمع مایع در داخل زانو که معمولا در اثر التهاب ایجاد میشود.هر نوع آرتروز یا آسیب ممکن است باعث افیوژن زانو شود.افیوژن زانو بسته علت آن گاهی توسط پزشک کشیده میشود.معمولا فیزیوتراپی و استفاده از زانوبندهای طبی در رفع آب آوردن زانو بسیار مفید میباشند.
- پارگی مینیسک های زانو: آسیب به منیسک ، غضروفی که نقش بالشتک در زانو را دارد،اغلب با پیچانده شدن زانو رخ می دهد. پارگی های بزرگ منیسک زانو ممکن است باعث قفل شدن زانو شود. در موارد خفیف پارگی منیسک زانو با فیزیوتراپی (به فرم مدت کوتاهی فیزیوتراپی در منزل یا فیزیوتراپی در کلینیک)، دارودرمانی و زانوبندهای طبی درمان پذیر است.در موارد پارگی های درجه بالا که با روش های محافظه کارانه قابل درمان نیست جراحی توصیه میشود.
- کشیدگی یا پارگی ACL (رباط صلیبی جلویی یا قدامی): ACL مسئول بخش بزرگی از ثبات در مفصل زانو است.پارگی ACL اغلب منجر به خالی کردن و دررفتن زانو می شود و ممکن است نیاز به ترمیم جراحی داشته باشد.در موارد خفیف و متوسط کشیدگی و پارگی رباط Acl درمان با فیزیوتراپی (بصورت فیزیوتراپی در منزل یا فیزیوتراپی در کلینیک)،دارودرمانی و زانوبند و در موارد پارگی شدید یا کامل درمان با جراحی ترمیمی یا جراحی بازسازی کامل رباط رصلیبی انجام میگردد.
- کشیدگی یا پارگی PCL (رباط صلیبی خلفی):پارگی PCL می تواند باعث درد،تورم و بی ثباتی مفصل زانو شود.این آسیب ها نسبت به پارگی ACL کمتر رایج بوده و فیزیوتراپی (و نه جراحی) و استفاده از زانوبند معمولا بهترین گزینه است.گاهی دارودرمانی نیز توصیه میشود.به جهت مطمئن بودن و کاهش آسیب های احتمالی جهت حضور در کلینیک فیزیوتراپی بهتر است فیزیوتراپی زانودرد در منزل در موارد بی ثباتی شدید زانو انجام شود.
- کشیدگی یا پارگی MCL (رباط طرفی داخلی):این آسیب ممکن است باعث درد و بی ثباتی احتمالی در قسمت داخلی زانو شود و بسته به شدت آسیب فیزیوتراپی یا جراحی انجام میپذیرد.
- سابلاکسیشن یا نیمه دررفتگی پتلا (کشکک):در این آسیب کشکک زانو در حین فعالیت به طور غیر طبیعی می لغزد یا در امتداد استخوان ران در رفتگی خواهد داشت.این عارضه درد زانو در ناحیه کشکک زانو را به دنبال دارد.این عارضه نیز معمولا با استفاده از ارتزهای طبی و فیزیوتراپی قابل درمان است.
- تاندونیت کشکک:التهاب در تاندونی که کشکک زانو (پتلا) را به استخوان ساق پا متصل می کند رخ میدهد.این عارضه بیشتر در پرش های مکرر ورزشکاران رخ میدهد.تاندونیت کشکک با تعداد محدودی جلسات فیزیوتراپی زانودرد در منزل یا کلینیک بیمار بهبود می یابد.
- بورسیت زانو:علائم درد،تورم و گرما در هر یک از بورس های زانو رخ میدهد.بورسیت اغلب در اثر استفاده بیش از حد یا آسیب رخ می دهد.بورسیت با فیزیوتراپی زانودرد در منزل ،دارودرمانی و گاهی با کمک ارتز درمان میشود.
- کیست بیکر:تجمع مایع در پشت زانو.کیست های بیکر معمولا در اثر افیوژن مداوم در شرایطی همچون آرتریت ایجاد میشوند.کیست بیکر در موارد خفیف و متوسط با فیزیوتراپی و در موارد شدید و خونریزی در ساق پا نیاز به مداخله جراح ارتوپد دارد.
- آرتریت روماتوئید:یک بیماری خود ایمنی است که میتواند باعث آرتریت در هر مفصل از جمله زانو شود.در صورت عدم درمان،آرتریت روماتوئید میتواند باعث تخریب دائمی مفصل شود.استفاده از بریس جهت جلوگیری از دفورمیتی ها،ورزشهای فیزیوتراپی در منزل،آب درمانی،داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی و همینطور کورتونی میتواند به بهبود این عارضه کمک کند.
- نقرس:نوعی آرتریت ناشی از تجمع کریستال های اسید اوریک در مفصل است.زانوها ممکن است تحت تأثیر قرار گرفته و باعث درد و تورم شدید در آنها شود.کنترل تغذیه (مصرف حداقلی پروتئین ها)،فیزیوتراپی و در موارد تخریب شدید مفصلی،جراحی توصیه میشود.
- شبه نقرس:شکلی از آرتریت که شبیه نقرس است و ناشی از رسوب بلورهای کلسیم پیروفسفات در زانو یا سایر مفاصل میباشد.
- آرتریت سپتیک:عفونت ناشی از باکتری،ویروس یا قارچ داخل زانو است که میتواند باعث التهاب،درد،ورم و مشکلاتی در حرکات زانو شود.هر چند این عارضه غیر رایج است اما آرتریت سپتیک یک بیماری جدی است که معمولا بدون درمان سریعا بدتر میشود.
نویسنده مقاله: فیزیوتراپیست محمدرضا جان پور
شماره نظام پزشکی : ف ۴۹۳۹
فیزیوتراپی در کلینیک و منزل (تهران،کرج)
نوبت دهی مشاوره و درمان : ۰۹۱۲۲۶۵۵۶۴۸
کلمات کلیدی :
آناتومی زانو – مفصل زانو – فیزیوتراپی زانو – فیزیوتراپی زانودرد – فیزیوتراپی درد زانو – فیزیوتراپی زانو درد – دکتر فیزیوتراپی – متخصص فیزیوتراپی – دکتر فیزیوتراپ – دکتر متخصص فیزیوتراپی – دکتر فیزیوتراپیست – درمان زانودرد – درمان آرتروز زانو – فیزیوتراپی آرتروز زانو – درمان درد زانو
