سندرم تونل کارپال چیست؟
سندرم تونل کارپال در اثر فشار بر عصب مدین ایجاد می شود.تونل مچ دست یک گذرگاه باریک است که توسط استخوان ها و رباط ها در کف دست شما احاطه گردیده است.هنگامی که عصب مدین فشرده می شود،علائم می تواند شامل بی حسی،سوزن سوزن شدن و ضعف در دست و بازو باشد.
آناتومی مچ دست،مشکلات در سلامت بدنی و بطور محتمل تر،حرکات مکرر دست می تواند در ایجاد سندرم تونل مچ دست نقش داشته باشند.درمان مناسب معمولا سوزن سوزن شدن (گزگز) و بی حسی را از بین می برد و عملکرد مچ و انگشتان دست را بازیابی می کند.علائم سندرم تونل کارپال چیست؟
علائم سندرم تونل کارپ معمولاً به تدریج شروع می شود و شامل موارد زیر است:
- سوزن سوزن شدن یا بی حسی:ممکن است در انگشتان دست یا کف دست خود احساس سوزن سوزن شدن و بی حسی کنید.معمولا انگشت شست و اشاره،وسط یا انگشت حلقه تحت تأثیر قرار می گیرند اما انگشت کوچک شما تحت تأثیر قرار نمی گیرد.ممکن است حسی مانند برق گرفتگی در این انگشتان احساس کنید.این احساس ممکن است از مچ دست به سمت بازوی شما منتقل شود.این علائم اغلب هنگام نگه داشتن فرمان اتومبیل،تلفن یا روزنامه ظاهر می شوند یا ممکن است شما را از خواب بیدار کنند.بسیاری از مردم برای تسکین علائم خود دست خود را میلرزانند.احساس بی حسی ممکن است با گذشت زمان مداوم شود.
- ضعف عضلانی:ممکن است در دست خود ضعف داشته باشید و اشیا از دستانتان بیفتد.این مشکل ممکن است به دلیل بی حسی در دست یا ضعف عضلات مربوط به انگشت شست دست باشد که توسط عصب مدین کنترل میشوند.
چه زمان باید به پزشک مراجعه کنید؟
در صورت داشتن علائم و نشانه های سندرم تونل کارپال که با فعالیت های نرمال روزمره و الگوی خواب شما تداخل دارد،به پزشک خود مراجعه کنید.آسیب دائمی عصب و عضله می تواند بدون پیگیری روند درمان رخ دهد.
علل سندرم تونل کارپال چیست؟
سندرم تونل کارپ در اثر فشار مداوم به عصب مدین ایجاد می شود.عصب مدین از ساعد شما از طریق تونلی در مچ دست (تونل کارپال) به دست شما طی مسیر میکند.عصب مدین حس را به قسمت کف دستی انگشت شست و دیگر انگشتان شما به جز انگشت کوچک میدهد.همچنین سیگنال های عصبی را برای حرکت عضلات در اطراف قاعده شست فراهم می کند (عملکرد حرکتی عصب مدین).هر عاملی که عصب مدین را در فضای تونل کارپ تحت فشار قرار دهد یا تحریک کند ممکن است منجر به سندرم تونل کارپ شود.شکستگی مچ می تواند تونل کارپ را تنگ کرده و عصب مدین را تحریک کند.همچنین تورم و التهاب ناشی از آرتریت روماتوئید نیز ممکن است این عارضه را ایجاد کند.در بسیاری از موارد،هیچ دلیل مشخصی برای سندرم تونل کارپال دست وجود ندارد.ممکن است ترکیبی از فاکتورهای خطر به ایجاد این بیماری کمک کند.
فاکتورهای خطر
عوامل و فاکتورهای متعددی با سندرم تونل کارپال ارتباط دارند.اگرچه این فاکتورها ممکن است مستقیما باعث ایجاد سندرم تونل کارپال مچ دست نشوند اما ممکن است خطر تحریک یا آسیب به عصب مدیان را افزایش دهند.شامل موارد ذیل:
- فاکتورهای آناتومیکی:شکستگی یا دررفتگی مچ دست یا آرتروز که استخوان های کوچک مچ دست را تغییر شکل میدهد میتواند فضای داخل تونل کارپ را در ناحیه کف دستی تغییر داده و بر عصب مدین فشار وارد کند.افرادی که تونل های کارپ کوچک تری بطور ژنتیکی ساختاری دارند ممکن است بیشتر به سندرم تونل کارپال مچ دست مبتلا شوند.
- جنسیت:سندرم تونل کارپال به طور کلی در زنان شایع تر از مردان است.این موضوع ممکن است به این دلیل باشد که ناحیه تونل کارپ در زنان نسبتا کوچکتر از مردان است.زنان مبتلا به سندرم تونل مچ دست نیز ممکن است تونل کارپال کوچکتری نسبت به زنانی داشته باشند که این بیماری را ندارند.
- شرایط آسیب دیدگی به اعصاب:برخی بیماریهای مزمن مانند دیابت خطر آسیب به اعصاب بدن را افزایش می دهند از جمله آسیب به عصب مدین.
- شرایط التهابی:آرتریت روماتوئید و سایر شرایطی که دارای شرایط التهابی هستند می توانند روی دیواره اطراف تاندون های مچ دست شما تأثیر گذاشته و بر عصب مدین شما فشار وارد کنند.
- داروها برخی از مطالعات ارتباط بین سندرم تونل کارپال و استفاده از آناستروزول (Arimidex)،دارویی که برای درمان سرطان سینه استفاده می شود را نشان داده است.
- چاقی:چاقی یک فاکتور خطر برای سندرم تونل کارپال است.
- تغییرات در میزات مایعات بدن:احتباس مایعات ممکن است فشار داخل تونل کارپ را افزایش دهد و عصب مدیان را تحریک کند.این موضوع در دوران بارداری و یائسگی شایع است.سندرم تونل مچ دستی مرتبط با بارداری به طور کلی پس از طی دوران بارداری به خودی خود بهبود می یابد.
- سایر شرایط پزشکی:شرایط خاصی مانند یائسگی،اختلالات تیروئید،نارسایی کلیه و لنفوادما ممکن است شانس ابتلا به سندرم تونل کارپال را افزایش دهد.
- فاکتورهای محیط کار:کار با ابزارهای ارتعاشی یا خط مونتاژ که نیاز به خم شدن طولانی مدت یا مکرر مچ دست دارند،ممکن است فشار بیش از حد بر عصب مدین ایجاد کند یا آسیب عصبی موجود را بدتر کند به ویژه اگر کار در محیط سرد انجام شود.
با این حال گاهی شواهد علمی متناقض و در تضاد هستند و این فاکتورها به عنوان علل مستقیم سندرم تونل کارپ مشخص نشده اند.
چندین مطالعه ارزیابی کرده اند که آیا ارتباطی بین استفاده از رایانه و سندرم تونل کارپ وجود دارد یا خیر.برخی شواهد نشان می دهد که مشکل از استفاده از ماوس است و نه استفاده از صفحه کلید.با این حال شواهد کافی و با کیفیت قوی برای پشتیبانی کامل از اینکه رایانه به عنوان یک فاکتور خطر برای سندرم تونل کارپال هست وجود ندارد،اگرچه ممکن است استفاده زیاد از کامپیوتر باعث شکل متفاوتی از درد دست شود.
پیشگیری از سندرم تونل کارپال
هیچ استراتژی اثبات شده ای برای پیشگیری از سندرم تونل مچ دست وجود ندارد اما می توانید با این روش ها فشار روی دست و مچ دست خود را به حداقل برسانید:
- نیروی خود را کاهش دهید و چنگ زدن و گرفتن خود را ریلکس انجام دهید.به عنوان مثال اگر کار شما شامل در قسمت صندوق پول و با صفحه کلید است،کلیدها را به آرامی فشار دهید.برای نوشتن طولانی مدت،از یک قلم بزرگ استفاده کنید.
- استراحت های کوتاه و مکرر داشته باشید.بطور دوره ای دست ها و مچ دست خود را به آرامی دراز کرده و خم کنید.در صورت امکان کارهای دیگر را جایگزین کنید.این امر به ویژه در صورتیکه از وسایلی استفاده می کنید که دارای ارتعاش هستند و یا نیاز به اعمال نیروی زیادی دارند،بسیار مهم است.حتی چند دقیقه در هر ساعت می تواند در وضعیت تان تفاوت ایجاد کند.
- مراقب فرم خود باشید:در هنگام کار از خم بودن بیش از حد مچ دست خود به بالا یا پایین خودداری کنید.یک موقعیت میانی آرام بهتر است.صفحه کلید خود را در ارتفاع آرنج یا کمی پایین نگه دارید.
- پوسچر و وضعیت خود را بهبود بخشید:وضعیت نادرست شانه ها را به جلو می چرخاند و باعث حالت شانه گرد میشود،عضلات گردن و شانه شما را دچار کوتاه می کند و اعصاب گردن را تحت فشار قرار میدهد.این میتواند مچ دست،انگشتان و دستان شما را تحت تاثیر قرار دهد و میتواند باعث گردن درد شود.
- موس کامپیوتر خود را عوض کنید.اطمینان حاصل کنید که ماوس کامپیوتر شما راحت است و مچ شما را تحت فشار بیش از حد قرار نمی دهد.
- دستان خود را گرم نگه دارید:اگر در محیطی سرد کار می کنید ، احتمالاً دچار درد و سفتی دست می شوید.اگر نمی توانید درجه حرارت را در محل کار کنترل کنید،دستکش های بدون انگشت بپوشید که دست و مچ دست شما را گرم نگه میدارد.
روش های تشخیص سندرم تونل کارپال چیست؟
ممکن است پزشک از شما سوالاتی را بپرسد و یک یا چند آزمایش و تست زیر را انجام دهد تا مشخص شود آیا مبتلا به سندرم تونل کارپال هستید یا خیر:
- تاریخچه گیری از علائم تان:پزشک الگوی علائم شما را بررسی میکند.به عنوان مثال از آنجا که عصب مدین حسی برای انگشت کوچک شما ایجاد نمی کند،علائم موجود در آن انگشت ممکن است مشکلی غیر از سندرم تونل کارپ را نشان دهد.
* علائم سندرم تونل مچ دست معمولاً هنگام گرفتن تلفن یا روزنامه یا در دست گرفتن فرمان ظاهر میشود.آنها همچنین تمایل دارند در شب رخ دهند و ممکن است شما را در طول شب بیدار کنند یا ممکن است هنگام بیدار شدن از خواب متوجه بی حسی در کف و انگشتان دست خود (غیر از انگشت کوچک) شوید.
- معاینه جسمی:پزشک معاینه فیزیکی را انجام میدهد.او احساس انگشتان شما و قدرت عضلات دست شما را تست میکند.خم کردن مچ دست،ضربه زدن به روی عصب یا فشار دادن عصب به مدت کوتاهی می تواند در بسیاری از افراد علائم را ایجاد کند.
- عکس رادیولوژی ساده (Xray):برخی از پزشکان برای رد کردن سایر علل درد مچ دست مانند آرتروز یا شکستگی،انجام تست تصویربرداری با اشعه ایکس از مچ آسیب دیده را توصیه می کنند.با این حال،اشعه ایکس در تشخیص سندرم تونل مچ دست مفید نیست.
- الکترومیوگرافی (نوار عضله):این آزمایش تخلیه های الکتریکی کوچک تولید شده در عضلات را اندازه گیری میکند.در طول این آزمایش،پزشک شما یک الکترود سوزنی نازک را در عضلات خاصی قرار میدهد تا فعالیت الکتریکی هنگام انقباض و استراحت عضلات را ارزیابی کند.این آزمایش میتواند آسیب عضلات تحت کنترل عصب مدین را شناسایی کرده و سایر عوارض و بیماریها را نیز رد کند.
- مطالعه هدایت عصبی:در یک نوع متفاوت مختلف الکترومیوگرافی،دو الکترود به پوست شما چسبیده است. یک شوک کوچک از عصب مدین عبور می کند تا ببیند آیا تکانه های الکتریکی در تونل کارپ کند می شوند یا خیر.این آزمایش ممکن است برای تشخیص وضعیت شما و رد سایر شرایط استفاده شود.
درمان سندرم تونل کارپال چیست؟
سندرم تونل کارپال در ناحیه مچ دست را در اسرع وقت پس از شروع علائم درمان کنید.در مراحل اولیه کارهای ساده ای که می توانید برای خود انجام دهید ممکن است مشکل را برطرف کند. مثلا:
- استراحت های متناوب و مکرر را برای استراحت دستان خود قرار دهید.
- از فعالیت هایی که علائم را بدتر می کند خودداری کنید.
- برای کاهش ورم از پک سرد استفاده کنید.
- سایر گزینه های درمانی شامل آتل بندی و اسپلینت مچ دست،داروها و جراحی است.اگر شما فقط علائم خفیف تا متوسطی را مشاهده کرده اید که کمتر از ده ماه می آیند و از بین میروند،احتمالا آتل بندی و اسپلینت و سایر درمان های محافظه کارانه مفید خواهند بود.در صورت بی حسی دست ها باید به پزشک مراجعه کنید.
درمان غیر جراحی
اگر این بیماری زود تشخیص داده شود،روشهای غیر جراحی ممکن است به بهبود سندرم تونل کارپال کمک کند از جمله:
- آتل بندی و اسپلینت مچ دست:آتلی که مچ دست را در حین خواب ثابت نگه میدارد می تواند به تسکین علائم گزگز و بی حسی شبانه کمک کند.حتی اگر شب ها از آتل استفاده میکنید،میتواند از علائم در طی روز نیز جلوگیری کند.اگر باردار هستید آتل شبانه ممکن است یک گزینه خوب باشد.
- فیزیوتراپی : یکی از مهم ترین آیتم های درمان این بیماران درمان علل و علائم با دستگاه های فیزیوتراپی و ورزش های احتصاصی تجویز شده توسط فیزیوتراپیست برای این بیماران است.
- داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs). NSAIDها مانند ایبوپروفن ممکن است در کوتاه مدت به تسکین درد سندرم تونل کارپال کمک کنند.
- کورتیکواستروئیدها (استروئیدها یا کورتونها):پزشک شما ممکن است برای تسکین درد سندرم تونل کارپ،کورتیکواستروئیدی مانند کورتیزون را تزریق کند.گاهی اوقات پزشک از سونوگرافی برای هدایت این تزریق ها استفاده میکند.کورتیکواستروئیدها التهاب و تورم را کاهش میدهند که باعث کاهش فشار بر عصب مدین میشود.کورتیکواستروئیدهای خوراکی به اندازه تزریق کورتیکواستروئیدها برای درمان سندرم تونل کارپال موثر نیستند.اگر سندرم تونل کارپ ناشی از آرتریت روماتوئید یا آرتریت التهابی دیگر باشد،درمان آرتریت ممکن است علائم سندرم تونل کارپ را کاهش دهد.با این حال،این موضوع بطور کامل ثابت نشده است.
درمان جراحی سندرم تونل کاپال چیست؟
جراحی در شرایطی که درمان های غیرجراحی و محافظه کارانه پاسخگو نباشند و علائم شدید باشند انجام میگیرد.در پروسه جراحی،آزادسازی لیگامان (رباط) جهت برداشتن فشار از روی عصب مدین در تونل کارپال انجام میگیرد.جراحی به دو روش انجام میپذیرد:
- جراحی آندوسکوپیک
- جراحی باز
نویسنده مقاله:فیزیوتراپیست محمدرضا جان پور
شماره نظام پزشکی : ف ۴۹۳۹
فیزیوتراپی در مطب و منزل (تهران،کرج)
تماس جهت مشاوره و درمان : ۰۹۱۲۲۶۵۵۶۴۸
کلمات کلیدی مرتبط :
