فیزیوتراپی در منزل فتق دیسک توراسیک
در این مقاله کوتاه در رابطه با فیزیوتراپی در منزل فتق دیسک توراسیک و آشنایی با مفهوم فتق دیسک توراسیک (مجموعه مهره های سینه ای) که از عوامل مهم دردهای ناحیه فوقانی پشت و دردهای انتشاری به اطراف است بحث خواهیم کرد
فتق دیسک ناحیه توراسیک (مهره های سینه ای)
فتق دیسک در قسمت فوقانی پشت (ناحیه مهره های سینه ای که شامل دوازده مهره است) زمانی رخ می دهد که مواد ژلاتینی داخلی دیسک بین مهره ای از داخل دیسک به بیرون نشت کند.فتق دیسک ناحیه ی سینه می تواند باعث ایجاد درد در قسمت بالایی پشت و علائم دیگری مانند درد انتشاری و تیرکشنده یا بی حسی شود.علائم خاص فتق دیسک ناحیه سینه ای معمولا بسته به محل فتق دیسک متفاوت است زیرا فتق دیسک در قسمت فوقانی پشت می تواند به ریشه عصبی خروجی از سوراخ بین مهره ای یا خود نخاع فشار وارد کند.
بیماری دژنراتیو دیسک ناحیه سینه ای
بیماری دیسک ناحیه سینه ای از نظر مفهومی شبیه به فتق دیسک در ستون فقرات گردنی و کمری است اما ضایعات علامتی (مشکلات آناتومیکی مربوط به علائم) بسیار کم تر رایج است.شایع ترین محل برای اختلالات فتق دیسک ناحیه سینه ای محل اتصال مهره های سینه ای به کمری (قسمت های سینه ای و کمری ستون فقرات) یا به عبارتی ناحیه T8-T12 در ناحیه پشتی است.شیوع واقعی فنق دیسک ناحیه ی سینه ای ناشناخته است زیرا بسیاری از اختلالات فتق دیسک در ناحیه مهره های سینه ای (توراسیک) باعث درد پشت یا علائم دیگر نمیشوند و تنها درصد بسیار کمی از تمام جراحی های درمان کننده فتق دیسک را شامل میشوند.در یک مطالعه تحقیقاتی ۹۰ بیمار بدون علامت (بدون درد یا علائم دیگر) با اسکن MRI ناحیه مهره های سینه ای مورد بررسی قرار گرفتند.یافته ها بر این قرار بود:
- ۷۳ درصد از بیماران دارای ابنرمالیتی و ناهنجاری دیسک در قسمت فوقانی پشت مانند فتق دیسک ناحیه سینه ای یا بیماری دژنراتیو و تخریبی دیسک ناحیه سینه ای بودند.
- ۳۷ درصد بطور خاص فتق دیسک در ناحیه سینه ای داشتند
- ۲۹ درصد شواهد رادیوگرافی در مورد فشار و ایمپینجمنت روی طناب نخاعی که در ام ار ای شناسایی شدند.
این بیماران به مدت ۲۶ ماه تحت پیگیری قرار گرفتند و هیچکدام از آنها به دلیل اختلالات فتق دیسک ناحیه سینه ای دچار درد ناحیه پشتی (توراسیک) نشدند. این واقعیت که بسیاری از افراد فتق دیسک سینه ای یا توراسیک داشتند اما هیچگونه درد یا علامتی نداشتند ذکر و طرح آن مهم است زیرا نشان می دهد که افراد ممکن است هم دچار درد پشت و هم فتق دیسک سینه ای شوند اما ممکن است اختلال دیسک علت درد ناحیه توراسیک نباشد. در حقیقت دلایل زیادی برای درد در قسمت فوقانی پشت وجود دارد که بسیار شایع تر از فتق دیسک ناحیه توراسیک است و تشخیص صحیح علت درد بیمار مهمتر از این است که آیا اسکن MRI فتق دیسک سینه ای را نشان می دهد یا نه.
علل فتق دیسک سینه ای چیست؟
هنگامی که قسمت داخلی هر دیسک بین ۱۲ مهره ستون فقرات سینه ای از ناحیه محیطی دیسک بیرون زده یا پاره میشود و ریشه عصبی نخاعی مجاور را تحریک می کند یا ملتهب میسازد فتق دیسک سینه ای ایجاد می شود.تعیین علت دقیق فتق دیسک ناحیه سینه ای قبل از درمان درد پشت و بروز هرگونه علائم مرتبط ضروری است.
پزشکان معمولا فتق دیسک سینه ای را ناشی از یکی از دو منبع زیر میدانند:
- بیماری دژنراتیو و تخریبی دیسک:بسیاری از دیسک های فتق یافته ناحیه سینه ای در اثر پدیده ساییدگی تدریجی دیسک ایجاد میشوند که منجر به نشست اجسام مهره ای و کلسیفیکاسیون در مورد فضای دیسک می شود.
- ضربه به قسمت بالای پشت:دیسک های فتق یافته تروماتیک مرتبط با یک آسیب و ترومای قابل توجه هستند که باعث بروز ناگهانی علائم میشوند.
علائم فتق دیسک سینه ای (توراسیک)
درد شایع ترین علامت فتق دیسک سینه ای (توراسیک) است و ممکن است فقط در قسمت فوقانی پشت وجود داشته باشد یا به صورت الگوی درماتومال (درماتوم ناحیه ای از پوست است که توسط یک یا چند ریشه عصبی عصب دهی میشود) منتشر شود.درد پشت در ناحیه توراسیک هنگام سرفه یا عطسه تشدید میشود.
درد انتشاری ممکن است در ناحیه قفسه سینه یا شکم باشد و این منجر به تشخیص کاملا متفاوتی خواهد شد که باید شامل ارزیابی اختلالات قلبی،ریوی،کلیوی و گوارشی (معده و روده) و سایر علل اسکلتی عضلانی غیر از ستون فقرات باشد.
در داخل ستون فقرات نیز بسیاری از اختلالات دیگر وجود دارد که می توانند علائم مشابهی از درد در ناحیه پشت و یا انتشار درد داشته باشند مانند شکستگی ستون فقرات (همچون شکستگی ناشی پوکی استخوان شدید)،عفونت،تومور و برخی اختلالات متابولیک.
اگر دیسک به ناحیه نخاع فتق کند و روی طناب نخاع فشار آورد،فتق دیسک ناحیه سینه ای نیز ممکن است با میلوپاتی (اختلال عملکرد نخاع) ظاهر شود.این ممکن است با اختلالات حسی (مانند بی حسی) زیر سطح فشرده شده نخاع،مشکل در تعادل و راه رفتن،ضعف اندام تحتانی یا اختلال در عملکرد روده یا مثانه همراه شود.
علائم شایع فتق دیسک توراسیک (سینه ای)
علائم حاضر در فتق دیسک ناحیه سینه ای اغلب با اندازه و محل فتق دیسک ارتباط دارد.مواد فتق شده ممکن است در جهت های مرکزی،جانبی (لترال) یا مرکزی جانبی بیرون بزند.علائم معمول برای هر کدام شامل موارد زیر است:
- فتق مرکزی (خلفی) دیسک:این نوع فتق بسته به اندازه فتق دیسک و میزان فشار بر نخاع،معمولاً باعث ایجاد درد در ناحیه پشت و یا میلوپاتی میشود فضای محدودی در اطراف نخاع در ستون فقرات سینه ای وجود دارد بنابراین فتق دیسک قفسه سینه می تواند به طناب نخاع فشار وارد کرده و بر عملکرد اعصاب مربوطه تأثیر بگذارد.در موارد جدی،فتق دیسک سینه ای میتواند منجر به فلج از ناحیه پشتی به پایین شود.
- فتق جانبی دیسک:هنگامی که فتق جانبی یا لترال انجام میشود،فتق دیسک سینه ای به احتمال زیاد بر روی ریشه عصبی خروجی در آن سطح از ستون فقرات تأثیر می گذارد و باعث انتشار درد به دیواره قفسه سینه یا درد شکم می شود.
- فتق مرکزی جانبی دیسک:این نوع فتق دیسک سینه ای ممکن است با هر ترکیبی از علائم درد پشت،درد انتشاری یا میلوپاتی همراه باشد.
تشخیص فتق دیسک سینه ای چگونه است؟
اولین قدم در تشخیص فتق دیسک سینه ای همیشه شامل تاریخچه گیری پزشکی خوب از بیمار و معاینه فیزیکی دقیق وی است.پزشک ستون فقرات برای درک بهتر علائم بیمار از موارد زیر شروعبه معاینه می کند.
- محل درد
- شدت درد
- نوع درد (بی حسی،ضعف،گز گز،سوزش و غیره).
پزشک در صورت بروز هرگونه صدمه قبل از درد پشت در ناحیه سینه ای یا مشکلات دیگر (کاهش وزن،تب،بیماری،مشکل در ادرار کردن) برای دانستن این موارد پیگیری را انجام میدهد.سپس پزشک معاینه فیزیکی را انجام می دهد.
این ترکیب توصیف بیمار در مورد احساس درد،محل بروز آن،زمان بروز و غیره و همچنین معاینه فیزیکی پزشک ستون فقرات،باید سرنخ هایی را برای کمک به تعیین محل ضایعه در ستون فقرات سینه ای ارائه دهند.
تست های تشخیص فتق دیسک توراسیک
در صورت مشکوک بودن به فتق دیسک توراسیک به عنوان علت زمینه ای درد چندین تست تشخیصی وجود دارد که می تواند تشخیص را تأیید کرده و اطلاعات بیشتری را ارائه دهد از جمله:
- تست تصویربرداری با اشعه ایکس:در حالی که اشعه ایکس ساده فتق دیسک سینه ای را نشان نمی دهد ممکن است برای کمک به موضع آسیب ها در موارد تروما و همچنین کمک به تشخیص بی ثباتی ستون فقرات استفاده شود.
- تست تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI):ام ار ای از مگنت قوی متصل به رایانه برای تولید تصاویر ستون فقرات استفاده می کند.یک تست بدون درد و اغلب دقیق است.اسکن MRI مفیدترین ابزار تصویربرداری برای تشخیص آسیب شناسی دیسک است.
- توموگرافی کامپیوتری(CT):سی تی اسکن شامل استفاده از رایانه ای است که پس از پردازش داده های پرتوی ایکس در اطراف ستون فقرات،یک تصویر سه بعدی از ستون فقرات ایجاد میکند.
میلوگرام:میلوگرام شامل تزریق یک رنگ مخصوص به ستون فقرات است.با اشعه ایکس برای بررسی هر گونه فشار بر ستون فقرات و هر گونه مشکل در دیسک ها و مهره ها انجام می شود.
درمان فتق دیسک سینه ای
اکثریت قریب به اتفاق علائم فتق دیسک سینه ای بدون جراحی ستون فقرات قابل درمان است. انواع مختلفی از گزینه های درمانی غیرجراحی وجود دارد که می توان آنها را امتحان کرد و اغلب بیماران باید چندین یا ترکیبی از درمان های مختلف را امتحان کنند تا بهترین راه را برای خود بیابند.
درمان های غیر جراحی برای فتق دیسک سینه ای
گزینه های درمانی غیر جراحی برای علائم فتق دیسک سینه ای یا توراسیک معمولا شامل یک یا ترکیبی از موارد زیر است:
- یک دوره کوتاه استراحت (به عنوان مثال یک یا دو روز) و اصلاح فعالیت (از بین بردن فعالیت ها و موقعیت هایی که باعث تشدید یا ایجاد درد پست میشوند).پس از یک دوره کوتاه استراحت،بیمار باید طبق تحمل موجودش به فعالیت بازگردد.ورزش ملایم مانند پیاده روی راه خوبی برای بازگشت به فعالیت است.
- داروهای ضد درد مخدر و غیر مخدر برای کمک به کاهش درد ستون فقرات سینه ای:داروهای ضد درد مخدر معمولا فقط برای درمان درد شدید در ناحیه پشتی برای مدت کوتاهی تجویز میشوند.برای درد پشت خفیف یا متوسط یک مسکن بدون نسخه مانند استامینوفن (به عنوان مثال تایلنول) معمولا توصیه می شود.
- داروهای ضد التهابی:برای کمک به کاهش التهاب اطراف فتق دیسک در قسمت فوقانی پشت استفاده میشوند از جمله این داروها NSAID ها مانند ایبوپروفن یا مهار کننده COX -2 یا استروئیدهای خوراکی میباشند.
- بریس ها و کمربندها:از ارتزهای مخصوص بسته به تجویز ارتوپد یا فیزیوتراپیست جهت کاهش علائم میتوان بهره جست.
فیزیوتراپی در منزل فتق دیسک توراسیک
- فیزیوتراپی:مدالیته های موجود در کلینیک فیزیوتراپی و همچنین تمرینات فیزیوتراپی به اصلاح وضعیت دیسک و راستای ستون فقرات و همچنین افزایش قدرت عضلات کمک خواهدکرد.تمرینات فیزیوتراپی در منزل و خانه بیمار باید بسته به تجویز فیزیوتراپیست تا ماه ها ادامه یابند.
جراحی فتق دیسک ناحیه توراسیک
جراحی فتق دیسک ناحیه توراسیک تنها در موارد نادری کاربرد دارد که فتق دیسک منجر به میلوپاتی (اختلال عملکرد نخاع)،نقایص عصبی پیشرونده یا درد غیرقابل تحمل شود.به طور معمول،این علائم پس از فتق دیسک تروماتیک حاد با میلوپاتی رخ داده ایجاد میشود.عمل جراحی دیسک ناحیه توراسیک برای رفع این علائم که به آن دکامپرشن گفته میشود،برای برداشتن فشار از نخاع یا ریشه عصبی طراحی شده است.
نویسنده مقاله:فیزیوتراپیست محمدرضا جان پور
شماره نظام پزشکی : ف ۴۹۳۹
فیزیوتراپی در منزل و مطب (تهران،کرج)
تماس جهت مشاوره و درمان : ۰۹۱۲۲۶۵۵۶۴۸
کلمات کلیدی مرتبط :
