پوکی استخوان

پوکی استخوان یا استئوپروز نوعی عارضه اسکلتی است که با کاهش استحکام استخوان ها مشخص شده و میزان شیوع آن با افزایش سن بالا می رود. این بیماری شایع سالمندان با تراکم کم استخوان و از دست دادن بافت استخوانی همراه بوده که این امر منجر به ضعیف و شکننده شدن استخوان ها می شود. پوکی استخوان اغلب در زنان سالمند رخ داده و احتمال شکستگی استخوان ها حتی با ضربه خفیف را افزایش می دهد. حداکثر سطح تراکم استخوانی در حدود سن ۲۵ سالگی ایجاد می شود و در صورتی که در این سنین با تغذیه و ورزش مناسب استحکام استخوان ها تامین شود تا حد زیادی می توان به پیشگیری از این عارضه در سنین میانسالی و سالمندی امیدوار بود.

احتمال ایجاد ترک و یا شکستگی ترک خوردگی و شکستگی در استخوان های نواحی لگن، ستون فقرات و مچ دست در افراد مبتلا به پوکی استخوان بیشتر از سایر افراد است. بر اساس آمارها مهم ترین علت شکستگی در افراد میانسال و سالمند پوکی استخوان است که این آمار نشان دهنده اهمیت این بیماری و تاثیر آن بر سطح سلامت جامعه است. لازم بذکر است که شکستگی لگن و عوارض ناشی از آن یکی از عوامل شایع مرگ و میر در افراد سالمند است.

مصرف کافی کلسیم که یکی از مهم ترین مواد برای استحکام و تقویت استخوان است می تواند به تشکیل بافت استخوانی مستحکم کمک کند. کمبود مواد مورد نیاز بدن در رژیم غذایی سب می شود بدن از بافت استخوانی تغذیه کرده که به مرور می تواند سبب ضعیف شدن استخوان ها و بروز پوکی استخوان ها شود.

علائم پوکی استخوان

پوکی استخوان بر خلاف اغلب بیماری ها علامت خاصی نداشته و زمانی تشخیص داده می شود که یک شکستگی در بدن انسان رخ دهد.
این شکستگی ها اغلب با وارد شدن ضربه خفیف و یا حتی وامنش بدن نسبت به سرفه و عطسه رخ می دهند.

دردهای استخوانی و مفصلی مانند کمردرد یکی از علائم پوکی استخوان است که تنها در مراحل پیشرفته بیماری دیده می شود.

کاهش قد و خمیدگی ستون فقرات نیز از عوارض ناشی از این بیماری هستند.

عوامل افزایش دهنده خطر ابتلا به پوکی استخوان

• افزایش سن (با بالا رفتن سن میزان بافت استخوانی که ساخته می شود تا جایگزین بافت های تخریب شده شود بشدت کاهش یافته و این امر ریسک ابتلا به پوکی استخوان را افزایش می دهد)
• یائسگی به دلیل کاهش شدید هورمون استروژن ریسک ابتلا به پوکی استخوان را افزایش می دهد.
• کمبود مواد معدنی مانند کلسیم و ویتامین دی
• کمبود برخی پروتئین ها
• سیگار کشیدن و استعمال سایر دخانیات
• کم تحرکی و نداشتن فعالیت ورزشی منظم
• یزخی بیماری ها مانند پرکاری تیروئید، روماتیسم مفصل و دیابت ریسک ابتلا به این عارضه را افزایش می دهند.
• مصرف برخی داروها مانند داروهای کورتنی
• عوامل ژنتیکی
• اضافه وزن و یا کم وزنی شدید
• اعتیاد به الکل
• اختلالات هورمونی

روشهای پیشگیری

• رژیم غذایی سالم و سرشار از کلیسم و ویتامین دی
• کاهش مصرف مواد غذایی حاوی کافئین
• استفاده از داروهای مکمل تقویت کننده استخوان با تجویز پزشک
• کنترل وزن در محدوده طبیعی و کاهش وزن در صورت وجود اضافه وزن
• ورزش منظم و فعالیت بدنی کافی
• انجام ورزش های تقویت کننده استخوان تحت نظر فیزیوتراپیست

درمان پوکی استخوان

متاسفانه پوکی استخوان درمان قطعی ندارد ولی می توان با استفاده از راهکارهایی به بهبود کیفیت زندگی بیماران مبتلا و جلوگیری از پیشرفت بیماری کمک کرد.

استفاده از کمپرس سرد و گرم برای تسکین دردهای استخوانی می تواند موثر باشد.

استفاده از داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی برای تسکین درد و التهاب ناشی از ضعف استخوان در این بیماران مفید است.

ماساژ بدن و انجام ورزش های مخصوص با تجویز فیزیوتراپیست برای مبتلایان به این عارضه مفید است.

برنامه تمرینی فیزیوتراپی به افزایش استحکام استخوان ها و کاهش احتمال شکستگی آن ها کمک می کند.

هورمون درمانی نیز یکی از روش های درمانی است که در برخی مبتلایان به کاهش عوارض بیماری کمک می کند.

فیزیوتراپی در مبتلایان به پوکی استخوان

فیزیوتراپی برای مبتلایان به استئوپروز می‌تواند بسیار مفید باشد، زیرا به بهبود قدرت عضلانی، تعادل، و انعطاف‌پذیری کمک می‌کند و خطر شکستگی‌های استخوانی را کاهش می‌دهد. پوکی استخوان بیماری‌ای است که باعث کاهش تراکم و قدرت استخوان‌ها می‌شود و این امر آن‌ها را مستعد شکستگی می‌کند.

در اینجا چگونگی کمک فیزیوتراپی به افراد مبتلا به این بیماری توضیح داده شده است:

1. تمرینات قدرتی و مقاومتی:
این تمرینات به افزایش قدرت عضلانی کمک می‌کنند که باعث پشتیبانی بهتر از استخوان‌ها و کاهش فشار روی آن‌ها می‌شود.
تمرینات با وزنه‌های سبک، نوارهای مقاومتی، یا تمرینات با وزن بدن (مانند اسکات یا لانژ) توصیه می‌شوند.

2. تمرینات تعادلی:
تمرینات تعادلی به بهبود تعادل و کاهش خطر افتادن کمک می‌کنند، که برای جلوگیری از شکستگی‌های ناشی از سقوط اهمیت زیادی دارد.
این تمرینات شامل حرکات ساده‌ای مانند ایستادن روی یک پا یا استفاده از توپ‌های تعادلی می‌باشند.

3. تمرینات انعطاف‌پذیری:
افزایش انعطاف‌پذیری به بهبود حرکت مفاصل و جلوگیری از آسیب‌های احتمالی کمک می‌کند.
تمرینات کششی ملایم برای ماهیچه‌ها و مفاصل مفید است و معمولاً بر روی گروه‌های عضلانی بزرگ (مانند همسترینگ، پشت و شانه‌ها) تمرکز دارد.

سایر راهکارهای فیزیوتراپی

4. تمرینات هوازی با وزن بدن:
فعالیت‌هایی مانند پیاده‌روی، آهسته‌دویدن، و دوچرخه‌سواری، که به‌ویژه برای حفظ سلامت قلب و عروق مفید هستند، به تقویت استخوان‌ها و بهبود تراکم استخوان نیز کمک می‌کنند.
شنا نیز توصیه می‌شود، هرچند به‌علت عدم تحمل وزن بدن روی استخوان‌ها، اثر کمتری بر افزایش تراکم استخوانی دارد.

5. آموزش صحیح حرکت و وضعیت بدن:
فیزیوتراپیست به فرد مبتلا به پوکی استخوان آموزش می‌دهد که چگونه حرکت کند و از وضعیت بدنی مناسب استفاده کند تا فشار روی استخوان‌ها کاهش یابد.
تکنیک‌های صحیح بلند کردن اجسام، نشستن و ایستادن می‌تواند از آسیب‌ها و شکستگی‌های بیشتر جلوگیری کند.

6. تمرینات تنفسی:
در برخی موارد، تمرینات تنفسی برای بهبود عملکرد ریه‌ها و اکسیژن‌رسانی بهتر به بدن در مبتلایان به پوکی استخوان انجام می‌شود که به کاهش خستگی کمک می‌کند.

7. استفاده از تجهیزات کمکی:
در مواردی که فرد به‌شدت در معرض خطر شکستگی یا سقوط است، فیزیوتراپیست ممکن است استفاده از وسایل کمکی مانند عصا یا واکر را پیشنهاد دهد.

 

نویسنده : فیزیوتراپیست محمدرضا جانپور

ارائه خدمات فیزیوتراپی در منزل و کلینیک

تلفن های تماس : 09122655648 – 77699708